Sjálfstæði Íslendinga:
Hugmyndir um sjálfstæði Íslendinga fengu meðbyr í byrjun 19.aldar. Þá blésu vindar lýðræðis og þjóðernishyggju í hinum vestræna heimi. Aukin krafa var að hver þjóð myndaði sérstakt ríki og þegnar myndu kjósa stjórnendur þess. Árið 1848 afsalaði konungurinn í Danmörku sér einveldinu og þingbundin konungsstjórn tók við. Íslendingar héldu að Gamli sáttmálinn mundi þá taka gildi aftur og mundu verða í konungssambandi við Danmörku eins og þeir höfðu áður verið í við Noreg sem þýddi að Alþingi mundi ráða lögum ásamt konungi. Danir skildu ekki þessa túlkun og vildu ekki viðurkenna hana. Konungur vildi þó að Íslendingar mundu mega segja álit sitt á stjórn landsins áður en tekin yrði ákvörðun um stöðu landsins í danska ríkinu. Danir lögðu fram frumvarp á þjóðfundinum í Reykjavík sem haldinn var árið 1851 og lögðu til að Ísland yrði hluti af þeirra ríki. Þessu höfnuðu Íslendingar og lögðu fram sitt eigið frumvarp sem samið var af þjóðarleiðtoganum Jóni Sigurðssyni. Því frumvarpi höfnuðu Danir hinsvegar og leystist fundurinn upp í kjölfarið. Einveldi konungs á Íslandi hélt því áfram óbreytt.
Á næstu árum var reynt að leita sátta en sjónarmið Íslendinga og Dana voru ólík. Árið 1871 voru sett svokölluð stöðulög og þá var Ísland skilgreint sem óaðskiljanlegur hluti Danaveldis en hafði ákveðin landsréttindi og fór með eigin stjórn í málum innanlands. Árið 1874 gaf svo konungur Íslendingum stjórnarskrá þar sem fyrirkomulag þeirrar stjórnar var ákveðið. Alþingi fékk þá fjárforræði en takmarkanir voru á löggjafarvaldi þar sem konungur þurfti að staðfesta öll lög. Í raun réði svo Íslandsmálaráðherra dönsku stjórnarinnar hvaða lög hann samþykkti eða hafnaði. Íslendingar reyndu næstu áratuguni og út öldina að fá stöðu Íslands innan danska ríkisins breytt en án árangurs (Helgi Grímsson, 2009: 27).
Breytingar urðu í dönskum stjórnmálum í byrjun 20. aldarinnar og urðu viðhorf Dana til Íslendinga mildari í kjölfarið. Sjálfstæðisbaráttan sem hélt áfram leiddi til að Íslendingar fengu heimastjórn 1904 og jafnfram komst á þingræði (Helgi Grímsson, 2009: 28).
Hugmyndir um sjálfstæði Íslendinga fengu meðbyr í byrjun 19.aldar. Þá blésu vindar lýðræðis og þjóðernishyggju í hinum vestræna heimi. Aukin krafa var að hver þjóð myndaði sérstakt ríki og þegnar myndu kjósa stjórnendur þess. Árið 1848 afsalaði konungurinn í Danmörku sér einveldinu og þingbundin konungsstjórn tók við. Íslendingar héldu að Gamli sáttmálinn mundi þá taka gildi aftur og mundu verða í konungssambandi við Danmörku eins og þeir höfðu áður verið í við Noreg sem þýddi að Alþingi mundi ráða lögum ásamt konungi. Danir skildu ekki þessa túlkun og vildu ekki viðurkenna hana. Konungur vildi þó að Íslendingar mundu mega segja álit sitt á stjórn landsins áður en tekin yrði ákvörðun um stöðu landsins í danska ríkinu. Danir lögðu fram frumvarp á þjóðfundinum í Reykjavík sem haldinn var árið 1851 og lögðu til að Ísland yrði hluti af þeirra ríki. Þessu höfnuðu Íslendingar og lögðu fram sitt eigið frumvarp sem samið var af þjóðarleiðtoganum Jóni Sigurðssyni. Því frumvarpi höfnuðu Danir hinsvegar og leystist fundurinn upp í kjölfarið. Einveldi konungs á Íslandi hélt því áfram óbreytt.
Á næstu árum var reynt að leita sátta en sjónarmið Íslendinga og Dana voru ólík. Árið 1871 voru sett svokölluð stöðulög og þá var Ísland skilgreint sem óaðskiljanlegur hluti Danaveldis en hafði ákveðin landsréttindi og fór með eigin stjórn í málum innanlands. Árið 1874 gaf svo konungur Íslendingum stjórnarskrá þar sem fyrirkomulag þeirrar stjórnar var ákveðið. Alþingi fékk þá fjárforræði en takmarkanir voru á löggjafarvaldi þar sem konungur þurfti að staðfesta öll lög. Í raun réði svo Íslandsmálaráðherra dönsku stjórnarinnar hvaða lög hann samþykkti eða hafnaði. Íslendingar reyndu næstu áratuguni og út öldina að fá stöðu Íslands innan danska ríkisins breytt en án árangurs (Helgi Grímsson, 2009: 27).
Breytingar urðu í dönskum stjórnmálum í byrjun 20. aldarinnar og urðu viðhorf Dana til Íslendinga mildari í kjölfarið. Sjálfstæðisbaráttan sem hélt áfram leiddi til að Íslendingar fengu heimastjórn 1904 og jafnfram komst á þingræði (Helgi Grímsson, 2009: 28).